Uitgangspunt assertief zijn: Ik ben oké, jij bent oké

Als life coach kom ik vaak mensen tegen die hun communicatie willen verbeteren. ‘Ik wil graag assertief communiceren’, is dan hun wens. Wat is dat nu precies assertiviteit? Assertief zijn betekent dat je opkomt voor je eigen belangen op een respectvolle manier. Respectvol voor je zelf en voor de ander en passend voor de situatie. Als je te veel rekening houdt met het belang van een ander en je eigen belang verwaarloost, noemen we dat subassertief. Als je vooral je eigen belang ziet en de belangen van de ander negeert, noemen we dat agressief.

Assertiviteit vanuit subassertiviteit aanleren is lastig, omdat er vaak diepere gevoelens bij betrokken zijn:

Je wilt de ander niet kwetsen of bent bang om zelf gekwetst te worden.
Je durft niet aan te geven dat je iets niet snapt, omdat je je schaamt voor je gebrek aan kennis.
Of je hebt op de een of andere manier in je hoofd dat je iets goed moet maken.

Herken jij dat? Een voorbeeld:

Stel je voor: Je leidinggevende vraagt of je morgen wil overwerken, terwijl je net met je partner hebt afgesproken voor een avondje uit. Bovendien heb je deze week al twee keer overgewerkt. Welk antwoord zou jij geven?

Jij zegt:
A “Okay, dat doe ik dan maar.” (en je voelt al een knoop in je maag, omdat je dit ook weer tegen je partner moet gaan zeggen)

B “Bekijk het maar, het is al de derde keer deze week. Je zoekt het maar uit!”

C “Nee, helaas, morgenavond lukt het me niet. Ik heb al een andere afspraak staan die ik niet af wil zeggen.”

Zeg jij A?

Je durft niet te zeggen wat je wilt en laat je wat in de maag splitsen. Dit is subassertief gedrag. Je laat je leiden door onhandige, niet helpende gedachten als: “Misschien wordt mijn baas wel boos als ik nee zeg” of “Zo erg is het ook weer niet” of “Anderen doen het ook, dus kan ik niet achterblijven”. Je geeft daardoor geen grenzen aan, en je neemt geen verantwoordelijkheid: je had immer al een afspraak. Daarnaast voel je je een slachtoffer (en bent inwendig boos op je baas). Daardoor kom je ook met jezelf in de problemen.

Zeg jij B?

De tweede reactie is ook niet effectief. Het is een voorbeeld van agressief gedrag. Je bereikt er misschien mee dat je niet hoeft over te werken, maar de relatie met je baas heeft wel wat deuken opgelopen. Een agressieve reactie is een buitenproportionele reactie. Je verbreekt er alle contact mee en hebt grote kans op ruzie. Dit kan stukken vriendelijker, vind je ook niet?

Zeg jij C?

Een voorbeeld van assertief gedrag. Je zegt wat je wilt, zonder grof of onderdanig te worden. Door vastberaden en vriendelijk een verzoek te weigeren, is de kans groot dat de ander zich jouw reactie zal aantrekken. De kern van assertief gedrag is dat je voor jezelf durft op te komen, je eigen mening en je gevoel durft te uiten zonder je schuldig of onzeker te voelen en zonder daarbij de belangen van je gesprekspartner onnodig te schaden. Mensen die zich assertief gedragen hebben helpende gedachtes als: “Ik mag nee zeggen”, “ik ben oké, de ander is ook oké”.

Wanneer is assertiviteit handig? 6 tips

1. Feedback geven

Je hebt last van het gedrag van een ander, en wil daarvan wat zeggen.

TIP 1

Gebruik de ik-vorm (ik zie, hoor, merk, voel)

Beschrijf iemands gedrag, beschuldig hem niet als persoon,
Uit je gevoelens over dat gedrag.
Geef aan wat je wel wilt.

Voorbeeld:
Iemand valt je steeds in de rede als je een verhaal vertelt. Jij zegt: “Ik vind het vervelend dat je me niet uit laat praten want dan raak ik de lijn van mijn verhaal kwijt. Wil je je mijn verhaal even laten afmaken, voordat je met jouw mening komt?”

2. Je hebt een andere mening

Uitkomen voor een afwijkende mening kan soms best lastig zijn, zeker als je de enige bent. Hoe doe je dat precies?

TIP 2

Vertel rustig je standpunt
Geef daarvoor argumenten.
Stel ook vragen over de standpunten van een ander.

Voorbeeld:

Tijdens een vergadering op je werk, verkondigt je baas dat hij niet meer wil investeren in de samenwerking met een andere afdeling. Iedereen valt hem bij.
Jij zegt: “Ik snap jullie irritatie, maar ben het er niet mee eens. Volgens mij schieten we daar uiteindelijk weinig mee op. We hebben de informatie van die afdeling volgend kwartaal wél nodig.” “Wat vinden jullie als je er zo naar kijkt?”

3. Je wilt een verzoek weigeren

Er wordt een beroep op je gedaan waaraan je niet wilt voldoen en je wilt dat weigeren.

TIP 3

Spreek je weigering rustig uit
Houd het algemeen en geef anderen zo niet de mogelijkheid over jouw redenen te gaan discussiëren.
Ga jezelf niet verdedigen (want dat is subassertief gedrag en je onderneemt je ferme “Nee”_).

.Voorbeeld:

Een collega vraagt: “Zou jij even deze klus van mij over willen nemen?” Jij zegt: “Nee, dat kan ik er nu niet bij hebben. “

4. Je wilt iets van een ander

Jij wilt dat een ander iets voor je doet en wil dat vriendelijk vragen.

TIP 4

Doe je verzoek, draai er niet om heen
Onderbouw je verzoek
Luister naar het antwoord van de ander
Mogelijk vervolg: onderhandelen

Voorbeeld:

Je wilt een salarisverhoging. “Ik wil graag salarisverhoging. Mijn resultaten zijn goed. Ik vind het meer dan redelijk dat ik nu evenveel ga verdienen als mijn collega´s.”

5. Een situatie overvalt je

De meeste mensen voelen goed aan wat assertiviteit is, zowel bij zichzelf als bij een ander. Wat was jouw antwoord in het voorbeeld van het overwerken? De meeste mensen zullen C herkennen als het goede antwoord. Herken je dat het ook erg lastig kan zijn om de balans te vinden tussen ´opkomen voor jezelf´ en ´de belangen van een ander respecteren´ te vinden?

Het is echter een typisch geval van ‘kip-ei: Als je je eigen belang niet communiceert, hoe kan iemand dan rekening houden met jouw gevoelens? Vaak heb je het gevoel dat de situatie je overvalt en wil je dat dat je niet weer gebeurd.

TIP 5

Schrijf je gedachtes op als je vindt dat je niet assertief was in een situatie. Ga na afloop even rustig zitten, haal diep adem en schrijf op:

wat je dacht (gedachtes zijn net een flipperkast, ze schieten heen en weer. Noteer ze allemaal)
wat je voelde
klopte het wat je dacht? Welke gedachte wil je een volgende keer hebben, die je hebt om assertief te reageren?

6. Je reageert agressief en hebt last van de daarop volgende ruzies

Ook agressiviteit heeft vaak diepere wortels. Het heeft meestal te maken met angsten, onzekerheid en verwachtingen over gedrag van een ander.

Je bent bang dat mensen over je heen zullen lopen en zet alles op alles om dit te voorkomen.
Je verwacht dat de ander geen rekening zal houden met jouw belang. Je voelt je daar onzeker ver en daarom benadruk je je eigen belang te sterk. Je ziet niet meer het belang van de ander.

TIP 6

Bereid je voor. Zijn er situaties dat je steeds moeite hebt om je mening te geven? Oefen van te voren wat je wilt zeggen.
‘Afkijken’. Ken je assertieve mensen? Kijk dan hoe zij zich bewegen en welke woorden ze gebruiken.
Geloof in jezelf. Als je jezelf niet belangrijk vindt, hoe kun je dan verwachten dat een ander dat wel vindt?

Oefenen, oefenen, oefenen

Uit onderzoek blijkt dat oefenen met assertief gedrag verreweg het belangrijkste is om assertief te worden. Dit is moeilijk vanaf papier. Wil jij ook assertiev(er) worden? Vraag dan nu informatie aan hoe jij dat ook kan.